[juni 2003] Was Dennis Bergkamp maar een meester.

[Patrick]

http://www.paboforum.nl/pages/column/column_juni03.htm

Geef je reactie op de nieuwe column. Waar de opleiding en de competenties onder de loep worden genomen.

[Anne]

Ik ben zelf zo'n praktijkvoorbeeld...ik ben tweedejaars en heb intussen al zeker een dag of tien alleen gedraaid in mijn stagegroep (groep 6) mijn mentor was of vrij, of ziek of had een andere groep. De directrice kwam een keer op een dag kijken en verder mocht ik alles regelen. Voor mij ontzettend leuk, en het ging verder ook heel erg goed, maar eigenlijk helemaal niet verantwoord. Wat als er een ongeluk zou gebeuren.....ik heb het geluk gehad dat het helemaal goed ging/gaat, maar hoe makkelijk gaat het niet fout, en dan zitten zij in de problemen.
Ik ben het dus met de schrijver eens dat je eigenlijk alleen maar bevoegde mensen voor de klas zou mogen zetten, niet omdat mensen het niet kunnen (tuurlijk, die zitten er ook tussen, maar dat zijn ze niet allemaal) maar gewoon omdat het niet verantwoord is.

[Kimm]

Kan niets anders zeggen dan helemaal mee eens!

Weer een geweldig stukje tekst.

[Geoffrey]

Ik ben het eens met de stelling van Erik dat het belachelijk is dat onbevoegden zo plompverloren voor de klas gezet worden. Ik hoor medestudenten wel eens zeggen: ja, ik mocht drie weken lang hele dagen lesgeven of alleen voor de klas staan, en ik mocht dan en dan invallen en ik kreeg nog betaald ook! Natuurlijk heb ik al hele dagen voor de klas gestaan, maar nooit zonder toezicht. En dat kan ook niet, vind ik. De volledige verantwoordelijkheid voor een klas kun je pas aan als je je PABO afgerond hebt, simpel zat.

Waar ik het wat minder mee eens ben zijn de oplossingen die hij vervolgens noemt. Halve dagen naar school vind ik op z'n minst bedenkelijk. Waar leren kinderen dan van, als ze de rest van de dag voor de Playstation of TV hangen? En vakken schrappen... tuurlijk! Laten we het hele onderwijs maar uitkleden. Met de oplossing van het 'eisen stellen' ben ik het wel eens, maar de volgende oplossing: het opheffen van regeltjes, niet. Er is toch zoiets als een landelijke norm (CITO-toets, anyone?).

Het zogenaamde lerarentekort is, zoals ik al eerder heb gezegd, een tekort aan invallers. Aan het begin van het schooljaar zijn op bijna alle scholen (behalve in de Randstad) alle vacatures vervuld. Maar als een leerkracht uitvalt, en er moet een invaller gezocht worden, dan blijken die er niet te zijn. En waarom niet? Omdat het een luizig baantje is, omdat je soms maanden op je geld moet wachten en omdat je in een team soms gewoon als een outcast behandeld wordt. Doe daar eerst wat aan, dan is het probleem al een heel stuk minder.

[ManonH]

Ik wil even opkomen voor deeltijders en dan ook nog eens verkort, zoals ik. Minimaal drie jaar, voordat je leerkracht kunt worden?? Ik mis hiervoor de redenen, zoals welke vaardigheden moet je dan al hebben als je voor de klas gaat? Dit klinkt alsof je als leerkracht geen opleiding nodig hebt, dat vind ik wel. Nu worden zij-instromers niet plompverloren voor de klas gezet! Zij krijgen een zogeheten test en moeten dus al over enige vaardigheden beschikken. Voor de vaardigheden die nog verbetert moeten worden krijgen ze begeleiding/les. Eigenlijk zijn het betaalde stagiaires. Mensen die zeker hart hebben voor het onderwijs, maar dit alleen op deze manier kunnen doen. Het grote verschil is ook dat deze mensen al enige werkervaring en levenservaring hebben.
Als je als 18-jarige op een pabo komt, moet je zelf ook nog groeien. Misschien wel volwassen worden. Op dat punt ben ik het eens met minimaal drie jaar pabo. Wanneer je al een opleiding hebt afgerond en hierin ook al hebt gewerkt, dan heb je al een heel scala aan vaardigheden die je in elk beroep kunt gebruiken. Het komt dan nog aan op de vakspecifieke vaardigheden. Deze heb ik niet uit het artikel kunnen halen.

[Geoffrey]

Manon, met alle respect, maar ik vraag me toch af hoe bijvoorbeeld iemand met een achtergrond in de ICT, die de hele dag op een kantoortje achter een computer zit en ineens besluit dat hij leerkracht basisonderwijs wil worden, ervaring met het omgaan met kinderen heeft kunnen opdoen. Tuurlijk, werkervaring en levenservaring zal ik niet betwisten. Maar zowel de pedagogische als vakdidactische vaardigheden die je op de PABO leert zijn zo specifiek, dat je die naar mijn idee niet zomaar eventjes met wat begeleiding in je stage leert.

Ik zal absoluut niet ontkennen dat zij-instromers niet gemotiveerd zijn, en ik zal zeker niet beweren dat ze per definitie ongeschikt zijn voor het onderwijs. Maar wat ik me afvraag, is of deze zij-instromers als ze eenmaal hun lesbevoegdheid hebben, evenveel kennis hebben als een afgestudeerde PABO-student. En dat is simpel te testen: maak maar eens een Landelijke Voortgangstoets, en vergelijk het resultaat met de gemiddelde vierdejaars.

Mijn punt is dus dat ik niet denk dat het vak van leerkracht binnen een aantal maanden is aan te leren, zoals met zij-instromers gebeurt. Ik denk dat je dan jezelf tekort doet.

P.S: Ik heb het dus niet over deeltijders, want die doen in feite dezelfde opleiding als voltijders. Ik heb het echt over die zij-instromers die zo uit het bedrijfsleven geplukt worden, een assesmentje moeten doen en binnen een paar maanden voor de klas komen te staan.

[ManonH]

Tja, Geoffrey. Misschien heeft deze man wel 10 kinderen of geeft hij iedere zaterdag voetbaltrainingaan een groepje jongens, wat ook enige pedagogische kennis en didactiek vraagt. Gaan zijn vaardigheden zelfs meer in deze richting dan in de ict (zoals jou topic leerkracht worden of ervoor geboren), maar heeft hij ict gekozen, omdat dit moest van zijn ouders (helaas bestaat nog steeds). Of komt net als ik er gewoon laat achter waarvoor hij wel geschikt is. Een laatbloeiertje zullen we maar zeggen.
Pedagogische en didactische theorieen zijn mooi en prima, maar, zoals mij vanuit mijn therapeutische opleiding al is opgevallen, het zijn meningen, eventuele handvaten voor de praktijk. Maar als je nou vanuit jezelf al voldoende handvaten hebt. De een heeft nog nooit gehoord van positieve aanpak, de ander heeft het bij wijze van spreken zelf bedacht of uit zichzelf al toegepast.
Ik heb muziektherapie gestudeerd. Dat is geen erkend beroep, d.w.z. dat iedereen zich muziektherapeut kan noemen. Er zijn mensen die dit jaren geleden hebben gedaan en nu heel goede therapeuten zijn, gewoon door het hebben van eigen vaardigheden en opdoen van ervaring. Willen zij zich registreren als muziektherapeut dan moeten ze een diploma hebben. Zo was dit bij een docent methodiek van mij het geval. Hij heeft een eigen praktijk en al vele jaren ervaring!
Vooral wanneer je het hebt over sociale beroepen, vind ik het hebben van kennis zo ontzettend betrekkelijk.

[linniepinnie84]

Ik ben het er zeker mee eens dat, wat ManonH ook zegt, mensen van 18 in pabo 1 ( zoals ik) in ieder geval 3 jaar pabo nodig hebben. Maar daarentegen vind ik dat iedereen dat dan moet.
Op mijn stageschool van vorig jaar, in Overijssel, hebben ze voor volgend jaar 2 zij instromers aangenomen. Ze gaan samen een kleuterklas draaien. ( Ik zou zeggen, zet ze allebei in een andere klas, kunnen ze samenwerken met iemand die al langer ervaring heeft) De een is een ICT er geweest, de ander heeft op het middelbaar onderwijs gewerkt.
Ik vind het echt ontzettend raar ( en dan spreek ik het nog voorzichtig uit) dat iemand met ICT ervaring zomaar ineens voor een kleuterklas mag staan. Met 1keer! in de week begeleiding! Waarom zou ik, met 5 jaar lang een team te trainen voor majorette) dat niet mogen! Alleen omdat ze ouder zijn?? Waarom moet ik daar nog drie jaar voor naar school?
Hier is totaal geen sprake van een lerarentekort, een invaltekort dat wel. En waarom zou je dan zij-instromers aannemen, terwijl er een hele boel pabo 4 studenten staat te popelen om te beginnen?

En het aller'ergst' vind ik dan nog wel, dat deze mensen, uit het bedrijfsleven, gaan werken met behoud van saliris uit het bedrijfsleven! En ik, ik ga vier jaar naar de pabo!!!!!!!!

Zo dat was mijn mening, ik hoop niet dat ik iemand voor het hoofd gestoot heb, dat was echt niet mijn bedoeling!

[linniepinnie84]

Sorry voor de vele spelfouten, ik heb het stukje tekst niet overgelezen, stom stom stom!

[Lespakket]

Dat 'behoud van salaris' vind ik ook wel vreemd. Als je na een andere carrière toch besluit voor het onderwijs te kiezen, dan neem je toch ook genoegen met dat salaris? Natuurlijk, je bent dan een bepaalde levensstandaard gewend, maar waarom zou een zij-instromer meer moeten verdienen dan iemand die vier jaar PABO gevolgd heeft? Dat vraagt toch om scheven gezichten??

[ManonH]

Ik vind het ook dom dat ze 2 zij-instromers voor dezelfde klas zetten. Want wie kan ze dan beoordelen of het goed gaat. Daarnaast het berichtje van Biebels dat zij hetzelfde salaris behouden vind ik zelfs belachelijk. Laten we dan eerst met ons allen wat anders gaan doen (iets dat meer verdiend) en ons dan aanmelden voor zij-instroom.
Maar goed, als het mij om het salaris ging had ik wel wat anders gekozen.
Dat gedeelte van zij-instroom vind ik niet kloppen.
Ik heb zelf ook gedacht over zij-instroom, maar vond het in mijn omstandigheden beter om eerst de opleiding te gaan doen. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik met zij-instroom iemand zou passeren of het niet zou kunnen. Wel dat m.n. de eerste periode erg zwaar zou zijn. Je leert een vak nou eenmaal het snelst en het best in de praktijk. En praktijk krijgen die instromers wel. Daarnaast krijgen ze net als wij de theorie die ze nodig hebben m.u.v. theorieen en vaardigheden die ze al hebben gehad ooit. Tenminste zo heb ik altijd begrepen dat het zou gaan. En dat gedeelte vind ik niet verkeerd.

[Thange]

Behoud van salaris gaat inderdaad wat ver maar ik zou het ook krom vinden als iemand met een eerdere studie en werk- en levenservaring onder in de schaal zou moeten beginnen. Ook al ligt de eerdere ervaring niet direct in het onderwijs, het verhoogt zeker de kwaliteit van je werk, al is het alleen omdat je als persoon daardoor bent gegroeid.

Ik zou dus kiezen voor de gulden middenweg: niet helemaal onderin, zeker niet helemaal bovenin, maar afhankelijk van hoeveelheid en soort ervaring.

[Patrick]

Voorafgaand aan de voetbalwedstrijd PSV-Arsenal 25-09-2002, stond er in de Volkskrant een prachtig stukje over de verhouding tussen de praktijk en de theorie (De voetbalbeweging van Dennis Bergkamp, geschreven door K. Schuyt). De pragmaticus versus de theoreticus. Practische vaardigheid gaat meestal vooraf aan theoretische kennis. Oefening baart kunst zou je kunnen zeggen. Echter, daar waar de praktijk tekort schiet, komt de theorie te hulp. Alleen met talent kom je er niet. Soms heb je theorie nodig om de praktijk te verfijnen. Alleen zo word je voetbal meester.

Dit geldt ook in het onderwijs. Wanneer de juf of mees vastloopt met een kind in de groep, helpt een gedegen opleiding en veel ervaring zeker. Je hebt daarbij wel theoretische kennis nodig om de praktijk verder te optimaliseren. Daarom heb je voor het vak van leraar basisonderwijs tenminste 3 of meer jaar nodig. En daarna begint het pas! Naast praktische vaardigheden en reeds verworven competenties heb je vooral ook gewoon 'theoretische kennis' nodig voor het vak. Dat kost tijd. Onderwijs is namelijk. geen bezigheidstherapie. Helaas denken sommigen, m.n. beleidsmakers, daar anders over.
Kijk even mee naar de zij-instromers. Eerst onderzoeken we m.b.v. een assessment of iemand 'geschikt' is. (of ze sommige competenties wellicht al elders verworven hebben?) Daarna, maar meestal al vooraf, komen ze voor de groep te staan, eventueel met een coach om te zien of ze in de praktijk zich tot het potentiële beroepsprofiel ontwikkelen. (Wel geschikt, maar nog niet bekwaam). Lekker bezighouden....Ooh, wat leren we veel! Ooh, wat kijken we toch naar kinderen (zie ook de huidige reclamespotjes).

Hier gaat het onderwijs echt de fout in. Ik ken niet één beroep waar tegen je wordt gezegd: "Ga maar alvast volledig je vak uitoefenen volg intussen ook nog even een opleiding om het vak echt onder de knie te krijgen."
Ik vind het ronduit een onderschatting van het vak van leraar basisonderwijs. Ik zie in de praktijk steeds meer bezigheidstherapie. Natuurlijk hebben sommigen het heus wel in zich om een goede juf of meester te worden, maar het gaat me veel te ver ze onbevoegd, maar wel verantwoordelijk en vaak al volledig voor een klas te zetten. Dit doet m.i. afbreuk aan de eisen van het vak en de kwaliteiten van de potentiële leraar. Daarnaast doe je de kinderen tekort en ook je eigen beroepsgroep.

Helaas neemt dit fenomeen, een zgn. onbevoegde voor de klas, alleen maar toe. Er is immers een lerarentekort en dan is het beter een ongediplomeerde voor de klas te zetten i.p.v. meneer 'Niemand'.

En zo verschuift de norm en de kennis van het lesgeven (m.n. de didactiek) en op den duur de kwaliteit van het onderwijs.
Ik kan je nu al op een briefje geven dat de noodkreet van de SER, de Sociaal Economische Raad, terecht is. ('SER luidt noodklok over kwaliteit van onderwijs', Metro 28-4-'03). In 2010 moet Nederland in de Europese Unie het beste jongetje van de klas zijn . Nou vergeet het maar....dat wordt op deze manier een zware onvoldoende! En waarom moet het persé een jongetje zijn?

Het steeds meer inzetten van onbevoegden voor de klas heeft gevolgen voor de kwaliteit van het onderwijs op de lange termijn.

ok een LIO-er voor de klas is geen garantie voor kwaliteit. De leraar in opleiding wordt in vergelijking met andere opleidingen zwaar onderbetaald en ook de begeleiding laat steeds meer te wensen over, terwijl ze wel steeds meer zonder toezicht de moeilijkste klas 'draaien'. (bron: RD, 13-5-'03, 'Stage voor 20 eurocent per uur)

Nood breekt wetten.....toch? Dit is typisch zo'n practisch probleem (het lerarentekort), dat een theoretische oplossing vraagt. Ik zal enkele theretische modellen erop loslaten. Hiermee kunnen de tekorten echt opgelost worden en ook blijft de kwaliteit gegarandeerd.

1) Het model van acceptatie
Accepteer nu eens dat kinderen niet alles op school leren. Ze leren vaak nog veel meer buiten de school. Dus halveren die schooltijden.
's Morgens 2,5 uur de ene groep en 's middags 2,5 uur de andere groep. Zo heb je veel minder leraren nodig voor hetzelfde aantal kinderen. In één keer is het tekort opgelost.

2) Het model van vakken schrappen
Schrap rigoureus een aantal vakken en pak de achterstanden niet in de voorschool en met de activeringsprogramma's aan, maar bij de ouders zelf. Iedere keer zijn het de kinderen die 'gekneed' moeten worden als er op een bepaald terrein zgn. achterstanden zijn (verkeer en redzaamheid, taal, rekenen, sociale vaardigheden enz.).

3) Het model van eisen
Leraar basisonderwijs kun je alleen worden na tenminste 3 jaar opleiding, m.n. in de praktijk en ondersteund door de theorie. We moeten af van al die varianten, die alleen maar gericht zijn op het zo snel mogelijk bevoegd voor een klas mogen staan. Uiteindelijk levert het alleen maar meer 'ellende' op. Commissie Ginjaar stelt zelfs: "Wie leraar wil worden moet VWO hebben." (bron: Volkskrant 6-3-1999). Natuurlijk komen dergelijke plannen alleen in het ronde archief terecht.

4) Het model van verandering
Weg met al die regeltjes van de overheid en de vele inspecties. Leg de prestatie verantwoordlijkheden gewoon bij de scholen en bij de leraar zelf neer. Stel eisen aan ervaring, onderhoud van het vak en vooral aan leeftijdwisseling. Het is toch verschrikkelijk als leraren vol trots vertellen dat ze al 20 jaar op dezelfde school staan (en soms ook nog in dezelfde groep)

5) Het model van kwaliteit
Alleen leraren mogen les geven in de hal, in de gymzaal, tijdens een complete verbouwing, in een vochtig lokaal, in een tropisch lokaal, in een te klein lokaal met te veel kinderen, met verouderde computers, met onvoldoende budget. Alleen leraren maken alles schoon wat vies is in een klas (ook wc's), verhuizen alles van het ene lokaal naar het andere. Alleen leraren doen echt alles voor hun kinderen. STOP daar nu eens mee, dat bespaart heel veel tijd en je krikt je beroepsgroep enorm op. Be a master and teach.

Doe als Dennis Bergkamp. Oefen tot je meester bent en verfijn daarna de praktijk met een vleugje theorie, om het af te maken. Beter onderwijs moet immers van jezelf komen.