Leerlijn figuurlijk taalgebruik

[Tessa1990]

Hallo,

Allereerst; ik heb dit bericht ook op een ander forum geplaatst. Namelijk ook bij groep 3,4,5. Maar aangezien mijn vraag ook wel betrekking heeft op de hogere groepen, heb ik besloten om hem ook op dit forum te plaatsen. Zo kan ik ook meer mensen bereiken.

Ik moet voor een opdracht van school een leerlijn opzetten m.b.t. figuurlijk taalgebruik. Nu is hier geen specifieke leerlijn voor ontwikkeld, dus dat vind ik erg lastig. Ik zal zelf een soort leerlijn moeten bedenken. Nu is dit onderwerp zeker wel in een leerlijn aan te bieden, maar ik weet alleen niet zo goed waar ik moet beginnen en hoe ik een goede opbouw hierin ga krijgen.

Het is uiteindelijk de bedoeling van de opdracht dat ik de kinderen op dit gebied in 6 lessen een stap verder ga brengen op deze leerlijn. Dit zal ik na de vakantie uitvoeren. Wegens ziekte heb ik deze opdracht niet verder kunnen voortzetten.

Figuurlijk taalgebruik is nogal een breed onderwerp en bevat verschillende deelonderwerp. Denk aan vergelijken, metaforen, ironie etc, maar ook spreekwoorden, gezegden en uitdrukking. Uiteindelijk wil ik mijn lessen gaan richten op spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen. Ik ga niet alle onderwerpen van figuurlijk taalgebruik behandelen, dan wordt het namelijk veel te breed en krijg ik ook bijna onmogelijk enige samenhang in de lessen. Het mogen namelijk absoluut niet losse lessen zijn, er moet een doorgaande lijn zijn in de lessen! Mijn idee is om de lessen te starten over figuurlijk taalgebruik in het algemeen, het herkennen ervan etc. en langzaam aan meer te gaan richten op spreekwoorden etc.

Het gaat om een groep 5.. Uiteindelijk zitten ze dus begin groep 6 als ik het uitvoer. Voor kinderen van deze leeftijd is figuurlijk taalgebruik nog best moeilijk. Vanaf deze leeftijd en vaak nog later gaan ze het pas echt begrijpen. Ik heb net voor de vakantie twee begintoetsen afgenomen om de kennis en vaardigheden van de kinderen op dit gebied te toetsen. Deze toetsen gingen over alle onderwerpen van figuurlijk taalgebruik. Denk aan; spreekwoorden afmaken, de betekenis hiervan, het interpreteren van een figuurlijke uiting (ironie, sarcasme), werken met een spreekwoordenboek... Ik ontdek grote verschillen. Ook een aantal kinderen die het juist best aardig kunnen. Nu de vraag die ik moet beantwoorden: waar staan de leerlingen op de leerlijn? Maar omdat ik niet goed weet hoe deze leerlijn eruit ziet of eruit kan zien, is dat moeilijk te bepalen.

Wie kan mij helpen bij het opstellen van een leerlijn over figuurlijk taalgebruik?

Ik heb een kleine opzet proberen te maken...

Leerlingen weten wat figuurlijk taalgebruik is.
Leerlingen kunnen het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik onder woorden brengen.
Leerlingen herkennen figuurlijk taalgebruik.
Leerlingen begrijpen eenvoudig figuurlijk taalgebruik.
Leerlingen begrijpen figuurlijk taalgebruik.
Leerlingen kunnen figuurlijk taalgebruik toepassen.

Volgens mij zijn er nog meer tussenstappen...
Vervolgens plaats ik de leerlingen op deze leerlijn. Zo weet ik waar ze staan; wat ze al kunnen en wat ze nog kunnen leren. Uiteindelijk kies ik een tussendoel; een doel waarvan ik redelijkerwijs mag verwachten dat de kinderen dit in een serie van 6 lessen kunnen behalen. Ik moet dan verschillende subdoelen opstellen die kunnen leiden tot mijn tussendoel.

Een hele klus! Maar wel ontzettend interessant!

Ik hoop dat jullie het nog een beetje begrijpen en iemand mij een op weg kan helpen! Alvast heel erg bedankt!

[Tessa1990]

Ik zie dat het bericht nu een aantal keren bekeken is. Fijn! Maar niemand die iets weet?
Je zou me enorm helpen om even mee te denken. Loop namelijk een beetje vast.
Wie weet hoe de leerlijn omtrent figuurlijk taalgebruik eruit zou kunnen zien?
Misschien iemand die voorwaarden zou weten voor het uiteindelijk toepassen van figuurlijk taalgebruik... Wat moeten de kinderen kunnen, weten?

Alvast bedankt!!!!

[Erick]

Stiekem liggen we allemaal op de Bahama's...

Staat er op de website van niks over spreekwoorden/gezegden?

Ik heb vorig jaar in Groep 5 een opdracht rondom spreekwoorden gedaan waarbij ze spreekwoorden moesten zoeken op een grote tekening waarop verscheidene spreekwoorden verwerkt waren. Helaas was de tekening niet heel scherp, maar het ging best aardig. Een heel aantal van die spreekwoorden kwamen ook terug in de les uit de methode (Taal Actief).

M.b.t. je vraag, ik denk dat leerlingen in elk geval moeten weten dat met figuurlijk taalgebruik iets bedoeld wordt dat je niet letterlijk moet nemen en dat ze daar ook enkele voorbeelden van kunnen noemen. In jouw geval moeten ze dan een aantal spreekwoorden kennen (incl. de betekenis). Je zou dan kunnen kijken welke spreekwoorden er in de methode dat jaar aan bod komen, en eventueel kijken wat ze al gedaan hebben in het jaar ervoor.

[Tessa1990]

Dank je wel, Erick! Blij dat je even mee wilde denken.
Op de website van Tule staat weinig beschreven. Er is sowieso niet heel veel over te vinden.
Wel jammer. Moet nu zelf echt gaan nadenken wat de kinderen moeten kunnen, weten, welke stappen ze nemen etc.
Staat nergens beschreven.
Ik denk inderdaad ook dat kinderen in ieder geval moeten weten dat je het niet letterlijk moet nemen en dat ze daar ook voorbeelden van moeten kunnen geven.

Bedankt! Ik ben benieuwd of anderen nog iets weten.

[super_juf]

Jeetje, dit is inderdaad een breed onderwerp! Alleen wat ik nog van de methodes weet (basisonderwijs) is dat er zeker wel aandacht aan spreekwoorden en uitdrukkingen wordt besteed. Hier worden ook de stappen aangegeven hoe hen dit aan te leren. Ik ben het wel met je eens dat er meer aandacht aan kan worden besteed. Ik merk namelijk in het VO dat leerlingen bar weinig weten van spreekwoorden. Veel kennen ze niet (en dan bedoel ik niet de spreekwoorden met ouderwets taalgebruik). Zo was ik verbaasd dat veel leerlingen het spreekwoord 'als de kat van huis is...' niet kenden. Ze hadden er ooit wel eens van gehoord maar een betekenis konden ze niet geven. Ik weet dat dit spreekwoord wel wordt behandeld in het basisonderwijs maar misschien is er geen continuïteit? Op het internet heb ik een werkboekje (voor groep 5) gevonden met spreekwoorden en als huiswerk moesten zij iedere week een blad maken en dit werd besproken. Ook haalde ik elke les een spreekwoord aan en vroeg dan: 'wat betekende dit ook alweer?' Uiteindelijk zat er wel in. Misschien is dit nog een hulpmiddel tijdens de lessen?

Je hebt grote verschillen ontdekt tijdens de begintoets. Heb je er ook rekening mee gehouden dat ironie en sarcasme (het begrijpen en zelf gebruiken) zich later pas ontwikkelen bij een kind? In groep 6 (halverwege) had ik een deel van de leerlingen die dit al wel begrepen maar het grootste gedeelte niet.
Waar zie jij de grootste verschillen? Daar zou ik me dan op richten tijdens je lessen. Een complete leerlijn opzetten lijkt mij een beetje veel gevraagd.Misschien kun je eens kijken wat in de methode wordt aangeboden (en wanneer) en dit uitbreiden?

Succes in elk geval!

[Tessa1990]

Bedankt super juf voor je reactie! Ook fijn dat jij wilde meedenken!
Met je ervaringen kan ik wel wat. Ook bedankt voor je tip van het werkboekje!
In onze methode komt het niet zoveel voor. Met vlagen, dus zeker niet gestructureerd. Herhaling is wel nodig wil het beklijven!
Dat mis je vaak in de methodes.
Vandaar dat ik er juist wat mee wilde doen.

Inderdaad de betekenissen formuleren vinden ze erg lastig. Heb ik ook gemerkt. Spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen zijn ook nog niet zo bekend bij de kinderen. Ze zijn natuurlijk ook nog vrij jong. Toch zijn er ook een paar die nog best een eind komen. Komen soms niet helemaal tot de kern van de betekenis, maar zeker al eind in de goede richting. Toch wel knap! Hier zie je dus ook duidelijk de verschillen. Het interpreteren van ironie, sarcasme etc, wordt trouwens nog best goed gedaan. Wel grote verschillen. De één maakt alles goed en de ander interpreteert alles letterlijk. Het zelf gebruiken heb ik ze niet horen doen.

Het is inderdaad een breed onderwerp (!), vandaar dat ik me voor de lessen ook alleen ga richten op de spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen. Dat is waar ik uiteindelijk naar toe ga bouwen. Dit is ook een wat compacter onderwerp en hier kun je ook wel veel mee. Is ook wel praktisch haha

[Erick]

Ik zou in elk geval een aantal functionele spreekwoorden kiezen die vaak terugkomen (Hoge bomen..., etc.), maar zoek ook eens naar een paar hilarische waarmee je de leerlingen een in keer duidelijk kunt maken dat ze het niet letterlijk moeten nemen. Misschien zijn er wel afbeeldingen die zulke spreekwoorden uitbeelden, of kun je zelf zo'n situatie creëren en vastleggen.

[Sjanne]

Ik heb iedere week een kringopdracht rondom spreekwoorden.
Een leerling krijgt de opdracht om rondom een spreekwoord een verhaaltje te bedenken.
Het spreekwoord zelf mag er niet in voorkomen.
Dit verhaal vertellen ze in de kring en de klas gaat proberen het spreekwoord te raden of de boodschap in het spreekwoord zeg maar.
Als je interesse hebt, ik heb er een opdrachtenkaart voor gemaakt die ik je kan mailen.
Misschien kun je het gebruiken.

[Joke]

Beetje late reactie, maar misschien goed voor anderen, is het idee om de creativiteit erbij te betrekken.
Ik zou in elk geval een aantal functionele spreekwoorden kiezen die vaak terugkomen (Hoge bomen..., etc.), maar zoek ook eens naar een paar hilarische waarmee je de leerlingen een in keer duidelijk kunt maken dat ze het niet letterlijk moeten nemen. Misschien zijn er wel afbeeldingen die zulke spreekwoorden uitbeelden, of kun je zelf zo'n situatie creëren en vastleggen.

Met het spreekwoordenboek erbij mochten ze van mij juist het spreekwoord letterlijk uitbeelden
d.m.v.
klei met handvaardigheid. Enorm leuke resultaten kreeg je hierbij, zoals het hart op de tong hebben/dragen, door het oog van de naald kruipen. De twee die ik me na jaren nog herinner.
tekenen of schilderen (i.p.v.klei) met tekenen
eerst letterlijk uitbeelden, dan figuurlijk met drama
Natuurlijk leent niet elk spreekwoord zich hiervoor, vandaar dat het spreekwoordenboek gehanteerd mag worden.
(Je kunt natuurlijk ook een lijst met spreekwoorden geven die je uit de methode hebt verzameld (laten verzamelen)