Algemeen - Lesbrieven bij boeken

[Maresa]

Eerst even kort over mij, zie hiervoor http://www.paboforum.nl/forum/viewtopic.php?t=13615

Dan een kleine selectie van de lesbrieven die ik aan het ontwikkelen ben... Ik heb de introductie van het boekje er ook bij gezet.

Hieronder zijn per boek lesideeën te vinden. De lessen zijn om te knutselen, tekenen, praten… allemaal gebaseerd op één of meerdere thema’s uit het gelezen boek. Belangrijk is hierbij dat er ook naar het verhaal zelf wordt teruggekoppeld. Veel opdrachten zijn prima ‘los’ te doen, zonder naar een boek te verwijzen. Echter, wanneer het gaat om boeken en lezen, heeft het nut om terug te kijken naar het verhaal waar het om gaat. De leerlingen zijn namelijk met een speelse manier bezig geweest met een thema, waarna ze in de kring gaan zitten om te vertellen wat hen nu echt boeide in het verhaal. Na elke les kun je dus een terugkoppelingsidee vinden, meestal in de vorm van vragen voor een kringgesprek.

De boot van luuk en lot
Knutselopdracht – ooglapje
Tijdsindicatie: 45 minuten

Zoekwoorden: piraten, knutselen

Individueel

Luuk en Lot wonen op een boot, net als piraten! Zelf verkleden Luuk en Lot zich
ook als boeven. De leerlingen gaan nu een (boef)ooglapje maken. Hiervoor is nodig:

- een elastiekje
- een zwart stuk papier, vilt of een andere stof
- eventueel: type-ex

Uit de zwarte stof knippen de leerlingen de vorm van een ooglap. Aan twee zijkanten prikken ze een gaatje. Daarna tekenen ze een doodshoofd met type-ex op het stukje stof/karton. Als ze dat moeilijk/niet zo leuk vinden, kunnen ze ook de eerste letter van hun naam erop zetten.

Tot slot wordt dan het elastiek door de gaatjes gehaald. De ooglap is af!

Terugkoppeling naar het boek: de leerlingen zitten in de kring met hun ooglap op. Zij zijn echte piraten. Zijn Luuk en Lot dat eigenlijk wel? Ben je een zeeman als je op een boot woont, of kun je ook ‘gewoon’ op een boot wonen? Wat vonden jullie leuk in het boek, hoe Luuk en Lot omgingen met hun woonboot?

Kringgesprek en knutselopdracht – verschil in wonen
Tijdsindicatie: anderhalf tot twee uur

Zoekwoorden: wonen, woonboot, collage, in de kring

Groepsopdracht

Voorbereiding: leerlingen laten zoeken naar woontijdschriften, zelf op zoek gaan naar woontijdschriften.

Het boekje kan de aanzet vormen tot een kringgesprek over verschillen in wonen. Luuk en Lot wonen op een boot. Waar kun je nog meer wonen? Het is dan leuk van te voren woontijdschriften mee te nemen en andere bladen waarin (aparte) huizen staan (zoals huizen op palen of in een boom). De leerlingen brainstormen – eerst in de kring, later in groepjes van vier of vijf – over het thema wonen. Per groepje wordt een groot vel uitgedeeld, waar Wonen op wordt geschreven. De leerlingen knippen en scheuren plaatjes van woningen uit de meegenomen tijdschriften.

Terugkoppeling naar het boek: lijkt jullie huis op het huis in het boek? Wat is hetzelfde en wat is anders? Hoe vonden jullie het, om over een ander huis te lezen en daar plaatjes bij te zien?

Bij juf jet is het gaaf
Met dit boekje valt veel te doen. Er kunnen meer rijmpjes worden verzonnen (zie ook invuloefening) en de verhaaltjes kunnen een opening zijn voor een kringgesprek over verjaardagen, schoolreisjes en/of verkleedpartijen.

Tekenopdracht – Stripverhaal
Tijdsindicatie: 60 tot 90 minuten

Zoekwoorden: tekenen, strip, verhaal, school, lessen

Individueel of in groepjes

De leerlingen maken een stripverhaal van ongeveer vier kantjes. Hiervoor krijgen ze drie A4’tjes. Deze worden later aan elkaar geniet. Je hebt dan ook een voorkant die mooi versierd wordt. De titel van de strip wordt: ‘bij juf/meester … is het gaaf!’ De strip zelf bevat vier tekeningen. Deze worden gemaakt over een dag op school. De leerlingen kiezen dus vier lessen of onderdelen van de school waar ze een tekening van maken. Ze moeten op de volgorde letten!

De leerlingen kunnen dit individueel doen of in een groepje de taken verdelen (‘Jij maakt de rekenlestekening, jij taal’).

Terugkoppeling naar het boek: maak met de leerlingen een vergelijking. Wat is heel leuk bij juf Jet? Zijn er ook dingen die je wat minder leuk vond? Lijkt de klas van juf Jet op die van ons? Geeft juf Jet in dezelfde dingen les?

Een week bij joep
Kringgesprek – logeren/heimwee
Tijdsindicatie: 20 tot 30 minuten

Zoekwoorden: logeren, heimwee, in de kring

Klassikaal

Dit boekje kan uitnodigen tot een kringgesprek over logeren. Wie heeft er al eens gelogeerd? Bij een vriend/vriendin of bij familie? Hoe was dat? Wat neem je mee als je gaat logeren? Ga je zelf naar het logeeradres of word je gebracht? Wat vind je van logeren? Wat is er zo leuk/spannend aan?

Eventueel kan in een ingegaan worden op het begrip ‘heimwee’. Mis je je eigen bed soms? Hoe heet dat, als je je huis erg mist? Geef de leerlingen hierbij voldoende tijd om het antwoord (‘Dat heet heimwee’) zelf te geven. Dus: ‘Denk even na en steek alleen nog je vinger op als je het weet.’ Een minuut denktijd lijkt lang, maar is vaak de moeite waard.

Terugkoppeling naar boek: Hoe is de logeerpartij bij Joep? Lijkt jullie dat ook wel gezellig? Wat vonden jullie leuk in het verhaal?

Het boek van rik, ron en suus
Tekenopdracht – zoekplaatje
Tijdsindicatie: 45 minuten

Zoekwoorden: tekenen, zoeken, zoekplaatje

Individueel, dan in tweetallen

Laat de leerlingen bladzijde achttien zien van het boekje. Op deze tekening is een bal ‘verstopt’. De leerlingen gaan nu zelf een zoekplaatje maken. Er kunnen keuzemogelijkheden worden gegeven, zoals: ‘verstop een bal/muis/kat op je tekening’. De leerlingen kunnen ook zelf kiezen.
Nadat de tekening af is wisselen ze uit met een buurman/vrouw. Die moet het verstopte voorwerp zoeken. Ook leuk: de tekeningen worden opgehangen zodat iedereen de zoekplaatjes kan oplossen.

Terugkoppeling naar het boek: de leerlingen komen terug in de kring en vertellen over het boekje. Wie vonden zij het leukst in het boek? Rik, Ron of Suus? Welke gebeurtenis sprak hen het meest aan en wat vonden zij daar zo boeiend aan?

Ik heb nu in totaal zo'n zestig van deze lessen en het worden er nog meer. Tips zijn van harte welkom!

Overigens zie ik nu pas jullie forumonderdeel - daar had ik nog veel ideeën uit op kunnen doen volgens mij. Hier ga ik binnenkort ook eens rondkijken

[Joke]

Hoi Maresa. Welkom op het forum. Leuk om je eigen boek te kunnen en mogen schrijven. Dat heb ik mijn hele leven al gewild. Mijn vroegste herinnering hierover stamt vanaf mijn achtste, dus dat is al aardig wat jaren mijn wens.

Je werkt er hard voor, maar ik moet eerlijk zeggen dat ik de activiteiten bij de boekjes niet echt 'opwindend' vind, m.u.v. het zoekplaatje tekenen zit er niet echt iets verrassends bij. Het zijn zo'n beetje de standaardopdrachten die een leerkracht er makkelijk zelf bij kan verzinnen. Ik zou het liever iets opwindender/ uitdagender/ verrassender zien. Succes verder.

[Maresa]

Bedankt voor je reactie!

Ik snap dat de opdrachten origineel moeten zijn, dat vind ik echter vrij moeilijk (zeker als je bedenkt hoeveel boekjes er zijn en veel thema's terugkomen). Bovendien moet de opdracht kunnen worden teruggekoppeld (met bijvoorbeeld een nabespreking) aan het boek, omdat het uiteindelijk gaat om de bevordering van het leesgedrag en niet puur om de daaraan verbonden opdracht.

Heb je misschien nog tips?

[Joke]

Om tips te kunnen geven moet ik de inhoud van de boekjes kennen.
Ik heb er nog eens over nagedacht, maar ik begrijp de werkwijze eigenlijk niet zo.
Zijn het individuele leesboekjes? Wie gaat de opdracht maken?
Wordt de opdracht bij het boek gegeven? Is het klassikaal?
Is het onder leiding van de leerkracht? Werkt een kind alleen hiermee?
Is het werkelijk leesbevorderend als je er een opdracht bij moet maken?
Kortom, ik begrijp de functie van de opdrachten niet zo goed.

[Maresa]

De bedoeling is, om iets extra's bij de leesboekjes te geven (in dit geval dus een boekje). In dat boekje staan deze lesideeën, die te maken hebben met het thema van het gelezen boekje.

De docenten kunnen dit misschien ook wel zelf erbij verzinnen, alleen het punt is juist dat ze hierdoor op ideeën komen en mogelijk gebruik maken van zo'n lesje als ze zelf even geen inspiratie hebben.

Op die manier ben je met het boekje bezig qua thema en bespreek je het ook na met de kinderen, die dan een meer het idee krijgen (althans, dat is de bedoeling) dat er veel uit een boekje te halen valt.

[Joke]

Hier vind je wat ideeën voor jongere kinderen (kleuters/ peuters), misschien heb je er nog wat aan. Ik heb ze niet doorgenomen:
http://www.kimio.nl/betty_download.html

Ideeën krijg ik alleen maar als ik de thema's van de boeken ken.
Ik ben net met een antwoord over filosoferen bezig geweest, misschien kun je daar ook nog iets mee?
http://forum.paboforum.nl/viewtopic.php ... ilosoferen

[Maresa]

Dankjewel Joke!

Met tips bedoelde ik alleen niet meer lesideeën (al kan ik altijd kijken voor inspiratie), maar wat ik kan doen om wat ik heb aantrekkelijk te maken voor de docenten in het basisonderwijs. Je gaf zelf aan de meeste ideeën niet al te origineel te vinden, is het dan gewoon een kwestie van alleen de ideeën te gebruiken die (vrijwel) nooit eerder gebruikt zijn? Ik heb alles namelijk zelf bedacht, maar ik ben natuurlijk niet de enige die op een idee kan komen.

Op dit forum zie ik dat je met heel inventieve ideeën komt en vaak ook raad weet, mede door je ervaring. Zouden deze lesjes dan misschien al wel aantrekkelijk zijn voor de (beginnende) docent die graag een verzameling ideeën bij elkaar wil hebben, of is het daarvoor nog niet goed genoeg?

[Joke]

Deze lesjes zijn voor een bepaalde groep altijd wel bruikbaar.

Ja, tips bij boeken zouden steeds weer nieuwe ideeën moeten bevatten, maar dat is mijn persoonlijke mening.

De meeste leerkrachten, ook de beginners, zijn echter over het algemeen zelf wel in staat om dit soort ideeën te bedenken.
Het hangt een beetje van de creativiteit van de persoon af (en ervaring (ook opgedaan tijdens de opleiding. Misschien wel juist opgedaan tijdens de opleiding. ) ). Het verbaast me echter dat niemand hierop gereageerd heeft.

Nieuwe vraag (lees eerste bericht):
Wie vindt bovenstaande ideeën bij boeken goed bruikbare ideeën bevatten en zou daar zeker zelf nooit opgekomen zijn?

[Juf J]

hoi,

Ik vind het allereerst heel erg leuk dat je deze lesbrieven maakt, maar ik deel de mening van Joke.

Ik denk dat de meeste (aankomend) leerkrachten dit zelf kunnen verzinnen.

En om antwoord te geven op de vraag van Joke. Ik kan me voorstellen dat eerstejaars studenten nog redelijk inspiratieloos kunnen zijn wat het lessen bedenken betreft. Misschien vinden zij deze lesbrieven wel nuttig.

[miek]

Ik vind de ideeen ook best voor de hand liggend. Een kringgesprek heb je vaak zowiezo al na het voorlezen van een boekje/verhaal en de dingen die jij beschrijft voor het kringgesprek zul je waarschijnlijk ook al uit jezelf bespreken.
Ook de opdracht van huizen uitknippen/scheuren vind ik niet zo origineel. Ik zou zo'n soort boekje kunnen aanbieden via de thematafel als ik bezig ben met een thema rondom wonen/huizen. Daarbij zou de opdracht om een collage te maken van verschillende woonvormen ook al voor kunnen komen.
Het ooglapje is op zich leuk om te doen maar ook daar kun je zelf opkomen en ik zou het dan ook nog anders (uitgebreider) uitvoeren.

Het idee om een zoekplaatje te maken vind ik wel leuk en origineel. Ik weet niet waar het boekje over gaat maar het lijkt me een leuke verwerking.
Ook een strip maken naar aanleiding van een verhaal is leuk, maar ook niet echt origineel, ik zou daar zelf ook wel op kunnen komen.

Zijn dit trouwens voorleesboekjes? Of zijn dit boekjes die de kinderen zelf lezen. Als het boekjes zijn die de kinderen zelf lezen zou ik niet voor een klassikale verwerking kiezen. Het komt (volgens mij) vrijwel nooit voor dat alle kinderen tegelijk hetzelfde boek lezen. Ik zou dat in ieder geval niet doen in de klas (voor de kinderen die verder zijn met lezen is dat te makkelijk, voor kinderen die moeite hebben met lezen juist te moeilijk).
Mijn vraag is dus: wat voor boekjes zijn het eigenlijk?

[juf_miriam]

Ik sluit me aan bij Joke. De ideeën zijn erg voor de hand liggend en zou iedere (beginnende) leerkracht uit zichzelf moeten kunnen bedenken.

Bij het boek 'De boot van Luuk en Lot' zou je bijvoorbeeld de kinderen ook een boot van kosteloos materiaal kunnen laten maken. Dat kunnen ze individueel doen, maar ook als groepswerk.
Als het boeken zijn die klassikaal (voor)gelezen worden, dan kun je er ook, zoals Miek al zegt, een thematafel omheen maken.
Bij mij op de thema/verteltafel ligt vanalles. Memorie, domino, puzzels (een kleurplaat in stukken knippen), poppen om het verhaal mee na te spelen.
Maar dat is dan ook weer afhankelijk van de groep / leeftijd waar het boek geschikt voor is.

[Geoffrey]

Hoi Maresa! Ik denk dat het voor jou lastig is om in te schatten wat de behoefte in het basisonderwijs is en waar leerkrachten en leerlingen naar op zoek zijn, omdat jij (nog) niet echt te maken hebt gehad met 'het wereldje' . Dat je er toch met positieve energie tegenaan gaat en toch bij elk boekje probeert een leuk lesidee te bedenken siert je. Ik hoop dan ook zeker dat je project iets goeds gaat opleveren, dat ook daadwerkelijk door deze uitgeverij gebruikt kan worden.

Weet je, eigenlijk horen activiteiten bij een boek uit het verhaal zelf voort te vloeien. Het verhaal zelf moet zijn echo in de verwerkingen vinden, zodat kinderen echt 'in het verhaal' blijven. Als je bijvoorbeeld plaatjes van huizen uit gaat knippen omdat "Luuk en Lot toevallig ook in een apart huis wonen", dan is dat op zich een activiteit die bij het verhaal past. Maar daarmee beleven de kinderen het verhaal nog niet mee, en heeft het dus ook geen betekenis voor ze.

Probeer dan ook bij je verwerkingen zo dicht mogelijk bij het verhaal te blijven. Vooral jonge kinderen vinden het fijn als ze de personages 'mogen helpen'. Stel nou eens dat Luuk en Lot een keertje die hele woonboot zat zijn, en willen verhuizen. Maar het moet natuurlijk niet zomaar een normaal huis zijn. Kunnen de kinderen misschien een heel speciaal huis voor Lot en Luuk bedenken, en daar een tekening of knutselwerk van maken?
Kijk, op zo'n manier heb je óók een opdracht die te maken heeft met zelf aparte huizen vinden, maar dan eentje waarin de hoofdpersonen nog steeds centraal staan, en waarin de kinderen nog steeds het verhaal mee kunnen beleven.

Ander voorbeeld: één van die boeken gaat over juf Jet, waarbij het heel gaaf zou zijn. Maar oh jee... juf Jet is op een dag ziek! En er is geen invaljuf die net zo gaaf is als juf Jet! Wat nu? Hoe moeten die kinderen nu gave lessen krijgen? Misschien kunnen de kinderen in groepjes wel een supergave reken/taal/schrijven/etc. les bedenken en daar een toneelstukje van maken.
Wederom: een activiteit die voorvloeit uit het verhaal, en waarmee de kinderen zich écht betrokken voelen bij het verhaal zelf.

Ik heb deze ideetjes even snel bedacht en of ze haalbaar zijn weet ik niet hoor (ik weet ook niet voor welke groepen de boeken geschikt zijn). Maar mijn punt is dus dat je moet proberen om het verhaal écht te gebruiken in je verwerkingsactiviteiten. Prikkel de fantasie van kinderen en nodig ze uit om met de personages mee te leven. Dan zijn het geslaagde activiteiten.

Tot slot kan ik je het boek "Verhalend Ontwerpen" van Erik Vos, Peter Dekkers en Ellen Reehorst van harte aanbevelen. Hierin staat een heel mooie benadering om met verhalen in de klas aan de slag te gaan. Nu zijn dit wel hele projecten die uitgewerkt kunnen worden tot en met, maar je zou ook de kleine deeltjes als inspiratie kunnen gebruiken voor jouw activiteiten.

Ik wens je heel veel succes en blijf vooral je voortgang posten!

[Maresa]

Bedankt voor de vele reacties, hier kan ik wat mee! Ik heb nog tot januari om alle lessen uit te werken, wat niet al te veel tijd is (drie dagen per week bovendien), dus ik zal flink aan het werk zijn.

Ik zal de boekjes die al een bepaald thema hebben niet uitwerken in een kringgesprek, maar het thema eruit halen zodat de boekjes duidelijk op thema te zoeken zijn voor zo'n thematafel.

Het zijn boekjes die de kinderen zelfstandig kunnen lezen, dus wat betreft de klassikale verwerking ben ik het ermee eens dat die uitwerking lastig wordt. Daar zal ik iets anders op proberen te verzinnen.

Het idee om kinderen te vragen wat zij zouden doen om de hoofdpersonen te helpen lijkt me erg goed en bruikbaar.

Wat me nu heel lastig lijkt is om opdrachten 'in te plannen'. Veel van de opdrachten die ik heb ontwikkeld zijn duidelijk niet bruikbaar, onder andere doordat alle kinderen het boek van tevoren moeten lezen. Wat voor situatie zou er gecreëerd moeten worden om te zorgen dat meerdere kinderen het boekje hebben gelezen en de daarbij horende opdracht uit kunnen voeren? Hebben alle basisscholen een leeskwartiertje en daarna tijd voor zo'n opdracht? Ik kan me namelijk voorstellen dat er daarna gewerkt moet worden aan taal, rekenen, schrijven...

Dit is trouwens een projectje bij de boeken van De Hondenclub:

De Hondenclub

Algemeen

Project – De politie helpen
Tijdsindicatie: 60 minuten (voorbereiding opdracht), 45 minuten (nabespreking).

Zoekwoorden: goede doelen, politie, helpen, regels, goed voorbeeld

In groepjes, daarna individueel

De leden van de Hondenclub zijn er altijd op uit om de politie te helpen. In het echt is het vrij lastig om zakkenrollers te grijpen of andere boeven te betrappen. Natuurlijk kun je wél andere dingen doen om de politie te helpen, zoals het goede voorbeeld geven (en niet door rood rijden, zorgen dat je licht het doet, je hand uitsteken…). Wat kun je zelf nog meer bedenken?

De kinderen stellen (in groepjes) een lijst samen met manieren om de politie te helpen (bijvoorbeeld door het goede voorbeeld te geven). Daarna kiest elke leerling zijn of haar eigen lijstje. Dit lijstje bevat drie punten. Bijvoorbeeld:

- wachten met fietsen tot het licht groen is
- er wat van zeggen als mensen zomaar wat op straat gooien
- zelf ook al mijn afval in de prullenbak gooien

De leerlingen houden zich een week aan dit lijstje en vertellen daarna hoe het is gegaan. Kunnen ze dit langer dan een week volhouden? Of hebben ze nog iets gevonden om hun lijstje uit te breiden?

[juf_miriam]

Wat voor situatie zou er gecreëerd moeten worden om te zorgen dat meerdere kinderen het boekje hebben gelezen en de daarbij horende opdracht uit kunnen voeren? Hebben alle basisscholen een leeskwartiertje en daarna tijd voor zo'n opdracht? Ik kan me namelijk voorstellen dat er daarna gewerkt moet worden aan taal, rekenen, schrijven...
Dit is per school erg verschillend. Toen ik groep 5 had, liet ik de kinderen elke dag wel even lezen, maar de ene dag was dit 5 minuten, de andere dag 15 minuten. Heel wisselend dus.

Ik vind nog steeds nergens over de leeftijd waarvoor het boek/de opdracht zou zijn. De laatst genoemde opdracht zou heel goed kunnen voor groep 6 t/m 8, maar lagere groepen wordt toch weer iets moeilijker...is mijn idee dan.

[Maresa]

Dan neem ik aan dat je als docent kunt zeggen: 'Ik las een leeskwartiertje/halfuurtje in'? Want dat scheelt wel denk ik.

De boekjes zijn op AVI-1 t/m AVI-7. Dat verschilt dus heel erg. Dit laatste lesje was bij een boekje op AVI-7-niveau.