PABOforum.nl

Ik vroeg mij af, bestaat er een lijst met daarop alle boeken die zijn ingedeeld op AVI niveau?
Zo ja, waar kan ik deze vinden?
Groetjes Martine

Zo'n complete lijst bestaat volgens mij niet; wel staat het tegenwoordig heel vaak op de boeken zelf.
Als dat niet het geval is kun je via onderstaande criteria het niveau bepalen:

Een overzicht van de niveaus:
Niveau 1 (leesindex A > 100)
korte zinnen, één per regel, samengestelde zinnen over twee regels verdeeld komen voor, af en toe hoofdletters. Eenlettergrepige woorden met eventueel één medeklinkercombinatie.
Niveau 2 (leesindex A > 100)
twee of drie medeklinkers vooraan of achteraan het woord, tweelettergrepige woorden zonder spellingmoeilijkheden, verkleinwoorden (huisje).
Niveau 3 (leesindex A > 100)
Zinnen kunnen doorlopen over de regels, alle typen één- en tweelettergrepige woorden, drie- en meerlettergrepige woorden zonder spellingmoeilijkheden.
Niveau 4 (leesindex A > 100)
leenwoorden zonder lastige, afwijkende teken-klankcombinaties.
Niveau 5 (leesindex A: 99-94)
Gemiddelde zinslengte: 7 woorden, gemiddelde woordlengte: 127 lettergrepen (123-130)
Niveau 6 (leesindex A: 93-89)
Gemiddelde zinslengte: 8 woorden, gemiddelde woordlengte: 132 lettergrepen)
Niveau 7 (leesindex A: 88-84)
Gemiddelde zinslengte: 9 woorden, gemiddelde woordlengte: 136 lettergrepen.
Niveau 8 (leesindex A: 83-79)
Gemiddelde zinslengte: 10 woorden, gemiddelde woordlengte: 141 lettergrepen
Niveau 9 (leesindex A: 78-74)
Gemiddelde zinslengte: 11 woorden, gemiddelde woordlengte: 146 lettergrepen.

Er zijn ook wel lijsten, maar daar kun je natuurlijk nooit alle boeken in zetten. Ik heb ze zelf ooit meegenomen van de NOT, maar juist de boeken die ik zocht stonden er natuurlijk niet in..

Afgelopen zomer heeft Cito de AVI-systematiek herzien in samenspraak met KPC, een onderwijsinnovatie-instituut. NBD/Biblion legt in haar folder aan bibliotheken en klanten uit dat AVI een praktisch hulpmiddel is bij het zoeken naar een boek dat het beste aansluit bij het leesniveau van een kind. ‘Zo weet u altijd welke boeken uw kind goed kan lezen en welke te gemakkelijk of nog te hoog gegrepen zijn,’ meldt de folder.

De werkgroep Jeugdboekenschrijvers van de Vereniging van Letterkundigen (VvL) betreurt dat ouders in deze folder worden aangemoedigd het technisch leesniveau als uitgangspunt te kiezen in plaats van de inhoud van het boek. Ook is zij het oneens met de aanduiding ‘te gemakkelijk’. Een boek is nooit te gemakkelijk. Als er één ding is dat lezen bevordert, is het leesplezier. En dat ervaar je vanwege de inhoud van een boek, vanwege de spanning, de humor, de originaliteit, de stijl, de sfeer, vanwege dat unieke, bijzonder verhaal.

Bovendien vindt de werkgroep dat het belang van AVI wordt overschat en de waardering ervan kan zelfs demotiverend werken voor de (beginnende) lezer.

Wat is AVI?

AVI (analyse voor individualiseringsnormen) is een aanduiding voor het technisch leesniveau van kinderen. En technisch lezen behelst het proces waarmee kinderen leren grafemen te verklanken. Het Nederlands kent 36 fonemen waarvoor er grafemen bestaan; de a en de aa, en o en oo en o, etc, heel iets anders dan de letters van het alfabet dus. Aanvankelijk leren kinderen lezen met klankzuivere woorden. Geen ‘bed’ dus, want de d aan het eind spreek je uit als t en niet als duh. Bij het voortgezet technisch lezen leren kinderen bijvoorbeeld hoe ze open lettergrepen en leenwoorden moeten uitspreken en lezen. Na het midden van groep 6 kennen kinderen in principe alle leesmoeilijkheden en weerhoudt niets hen ervan de hogere AVI’s te lezen.

Het AVI-niveau is een tweeledige aanduiding. Allereerst geeft het de leestechnische moeilijkheidsgraad van een tekst aan. Een maat die voor het voortgezet technisch lezen afhankelijk is van onder meer zinslengte en het gemiddeld aantal lettergrepen per woord en sinds deze zomer, het gemiddeld aantal letters per woord. Daarnaast is AVI-niveau ook een aanduiding voor het leestechnische niveau waarop kinderen vlot en gemakkelijk kunnen lezen. Een kwestie van turven hoe snel er gelezen wordt en hoeveel missers het kind maakt.
AVI Oud liep op van 1 tot 9. Dat niveau werd gemiddeld bereikt aan het eind van groep 6. AVI-Nieuw loopt van AVI-M3 tot AVI Plus, gemiddeld bereikt in groep 8.

AVI is in oorsprong een toetssysteem dat voor het onderwijs ontwikkeld is om de leestechniek te kunnen volgen. Inmiddels is het verworden tot een richtlijn, ten eerste voor ouders en bibliothecarissen bij het kiezen van een boek voor (hun) kinderen, zoals blijkt uit de Biblionfolder, en ten tweede voor educatieve uitgeverijen die op basis daarvan hun fictieboeken voor kinderen op maat laten schrijven. Daarmee is het een rem geworden op de gehele ontwikkeling van de Nederlandse kinderliteratuur en op het ontwikkelen van leesplezier in plaats van het bevorderen ervan, omdat oorspronkelijk taalgebruik en de inhoud van een boek ondergeschikt gemaakt zijn aan een meetsysteem.

Nadeel herziening AVI

De herziening van het AVI-niveau is in dit verband geen verbetering, maar zelfs een duidelijke verslechtering, vooral wanneer het gaat om de hogere AVI-niveau’s. AVI E7 wordt toegekend aan teksten met een gemiddelde (!) zinslengte van 13 á 14 woorden in een zin, en AVI-Plus aan teksten met een gemiddelde zinslengte van meer dan 14 woorden.
Voor non-fictieteksten is dit nog wel haalbaar, maar deze maatstaf wordt ook losgelaten op fictieteksten.
Jeugdboekenauteurs schrijven vanzelf op AVI-Oud 7 à 8 en niet op de hoogste nieuwe niveaus, omdat juist deze wat lagere niveaus een prettige stijl voor kinderen opleveren. Zeker wanneer de tekst veel dialogen bevat, worden de hoogste niveaus niet bereikt op natuurlijke wijze. Om die in de op maat geschreven boeken toch te bereiken, worden kunstgrepen toegepast. Auteurs zijn gedwongen zinnen aan elkaar te breien en er ingewikkeld lange woorden tegenaan te gooien. Wanneer de gemiddelde zinslengte dan nog niet gehaald wordt, plakken zij én hun redacteurs te pas en te onpas zinnen aan elkaar, om alsnog het gewenste niveau te bereiken. Dit genereert een slechte stijl en gaat ten koste van de literaire kwaliteit van het gebodene.

Vicieuze cirkel

De nieuwe richtlijnen zijn opgesteld door Cito in samenwerking met het KPC. Als educatieve uitgeverijen een officieel goedgekeurd AVI-niveau willen toekennen aan een boek, moet het niveau eerst gemeten worden door Cito. In de toekomst moet voor elke meting betaald gaan worden. Educatieve uitgeverijen zien zich verplicht om dit te doen: scholen en ouders vragen er immers om. Het is niet gebruikelijk dat eenzelfde instelling landelijke richtlijnen ontwikkelt én de enige instelling is die de metingen officieel mag verrichten én daarmee geld verdient.
Maar het allerbelangrijkste is dat een niet te doorbreken vicieuze cirkel is ontstaan.
In de boekwinkels wordt nu zo vaak gevraagd om het AVI van een kinderboek dat niet-educatieve en literaire kinderboekenuitgevers dreigen te bezwijken onder de druk van de AVI-rage met alle beperkende en afschuwelijke gevolgen van dien. Laat dit even bezinken: wist u indertijd het AVI van Pluk van de Pettenflat? Waarschijnlijk niet, en toch heeft u het gelezen. Voelde dat als een risico?

Oproep

De werkgroep jeugdboekenschrijvers van de VvL roept alle betrokkenen op om deze cirkel te doorbreken. Graag ziet de werkgroep een herziening van de nieuwe AVI-richtlijnen door Cito, waarbij er ieder geval een onderscheid gemaakt wordt tussen richtlijnen voor fictie en non-fictie-teksten. Ook zag ze graag de folder van Biblion herzien, maar vooral bepleit de werkgroep een heroriëntatie op de zeer betrekkelijke waarde van AVI. AVI garandeert namelijk nóóit een goede keuze van een boek, omdat het niets over de inhoud zegt en niets over de betreffende lezer weet. Kortom, laten we kinderen leren om een boek te kiezen op basis van interesse en ontwikkelde smaak, en niet op basis van een gemeten leestechniek!

Wellicht handig:

Inmiddels is AVI vervangen door M3 en E3 etc.
Zijn de regels voor de opmaak van boeken hierdoor nog hetzelfde,
of zij hierin inmiddels ook al aanpassingen gedaan?

Zou je de oude en nieuwe AVI's niet naast elkaar kunnen leggen om te zien welke niveaus er in de beoordeling overeenkomen?
Ik ken de nieuwe AVI niet, dus weet niet of dit opgaat.

Niet helemaal, want van 9 oude niveaus zijn er 12 nieuwe niveaus ontwikkeld.

Ja, dat is waar, dan wordt het moeilijker.