Slaaf van de methode

[FartherAway]

Ik ben zelf een enorme voorstander van leerkrachten die de methode durven los te laten en kijken naar wat de kinderen echt nodig hebben om een lesdoel te bereiken, in plaats van het klakkeloos overschrijven van zinnetjes en uitrekenen van sommetjes. Natuurlijk is dit allemaal erg kort door de bocht, maar ik denk dat jullie begrijpen welke kant ik op wil.

Er is veel discussie over het gebruik van de methodes en vooral op de pabo's wordt veel gesproken over vakoverstijgend onderwijs, los durven laten van de methode en de kinderen zelf laten beslissen hoe ze leren. Als student wordt ik hier ontzettend door geïnspireerd en gemotiveerd, maar vaak zie je dit soort dingen niet terug in je stageklas, waardoor het lastiger wordt om het toe te passen.

Hoe kijken jullie studenten, maar ook juist afgestudeerde leerkrachten hiernaar? Zijn jullie slaaf van de methode of zien jullie dit niet zo, maar vinden jullie het prima om je helemaal vast te houden aan de methode? Hebben de dingen die wij leren op de pabo een meerwaarde of hoeft het van jullie niet zo? Vaak hoor ik dat leerkrachten het wel willen, maar er simpelweg geen tijd voor hebben (dus andere prioriteiten hebben).

Kortom: ik ben heel benieuwd hoe jullie hier tegenaan kijken!

[Jufske]

Ik gebruik de methodes wel als rode draad van mijn onderwijs. Ik houd me er zoveel mogelijk aan, maar ik schat wel in hoe mijn klas hierop reageert. Ik pas de methodelessen zeker aan op mijn groep. Dit geldt vooral voor taal, rekenen en schrijven. Bij de andere vakken heb ik (gevoelsmatig!!!) meer vrijheid om mijn eigen ding te doen in de klas.

[MeesNick]

Bij ons op de Pabo merk ik dat ze een erge fan zijn van Ontwikkelingsgericht Onderwijs. (OGO) In de puurste vorm houdt dat in dat leraren voor geen enkel vak meer een methode hebben en in groep 1 t/m 8 in thema's werken. Binnen de thema's zoekt de leerkracht naar activiteiten die de kinderen moeten leren volgens de kerndoelen. Die activiteiten/lessen moet de leerkracht dan zelf vormgeven (met collega's). Dit houdt dus in dat je als leerkracht een eigen leerlijn maakt en zelf in de gaten moet houden of de kinderen alles leren wat ze in het jaar volgens de kerndoelen moeten leren.

In de praktijk heb je dan bijvoorbeeld een thema over 'het reisbureau'. (even zo snel bedacht) Daar kan je heel makkelijk topografie en aardrijkskunde aan koppelen, (we zetten een reisbureau op dat reizen aanbiedt naar Spanje, Amerika, Australië en Zweden, voor ieder land moet een reisfolder gemaakt worden.) ook rekenen valt er goed aan te koppelen (een klant heeft voor 12 mensen een reis naar zweden geboekt, per persoon kost die reis 263 euro, hoeveel moet de persoon betalen?) en zo valt nog veel meer te verzinnen.

Ik vind dit zelf een fantastische manier om kinderen zowel betekenisvol als doelgericht te laten werken. Het grootste nadeel lijkt me (ik zit in een combinatieleerjaar 1/2 van de pabo dus heb nog niet de praktijkervaring) de factor tijd. Als leerkracht heb je namelijk wel tijd nodig om een thema te bedenken, een goede start voor het thema te verzinnen en om alle activiteiten en lessen te bedenken. Als ik zie hoeveel werk leerkrachten al hebben op een school met methodes vraag ik me af hoe leerkrachten op een ontwikkelingsgerichte school dit voor elkaar te krijgen zonder overspannen te worden. Ik hoop om volgend jaar, in leerjaar 3, stage te mogen lopen op een OGO-school om te ontdekken hoe dat werkt en of dat soort onderwijs iets voor mij is.

Bij ons heette het afgelopen semester trouwens 'de methode meester'. Het semester ging exact over dit onderwerp, het durven loslaten van de methode. Ik ben er zelf erg voor maar ben benieuwd naar de praktische invulling als je een hele dag moet lesgeven en daarnaast nog alle neventaken moet doen.

[Lespakket]

Ik geef dit jaar voor het eerst (weer) les aan een groep 3, na jaren groep 1/2 gedraaid te hebben. Dit schooljaar zit ik in de sneltrein die Veilig Leren Lezen heet, en ik durf het nu pas steeds meer los te laten. Het is niet leuk om slaaf te zijn! Ik denk ook dat het helemaal nooit de bedoeling is om de methode tot de letter te volgen.

[NafNaf]

Volgens mij is het ook wel heel sterk school-afhankelijk. Waar ik vorig jaar stage liep, was in principe alles mogelijk zolang er maar duidelijk aan tussendoelen gewerkt werd. Waar ik nu werk is het opbrengstgericht werken sterk aan de methodetoetsen gekoppeld, waardoor ook de methodelessen heel erg centraal staan. Die pas je natuurlijk wel aan je klas aan, maar er wordt wel van uitgegaan dat iedere methodeles gegeven wordt. Dan houd je weinig ruimte over voor mooi vakoverstijgend onderwijs, terwijl ik dat zelf veel inspirerender vind...

[NeÅŸeli]

Ik denk dat het afhankelijk is van de school waar je staat en in welke groep je lesgeeft, ik heb in Nederland vooral in de kleutergroepen gewerkt. In deze groepen is het makkelijk om een methode los te laten, vaak werkte ik niet eens met een methode, maar werd er al gewerkt met thema's.
In de middenbouw werd er bij ons gewerkt met methodes, waarvan het grotendeels de bedoeling was deze zo goed mogelijk te volgen.

Sinds een aantal jaar ben ik leerkracht op een NL school in het buitenland (waar het vooral gaat om Nederlandse taal en Cultuur), en kan ik mijn lessen zodanig inplannen als ik zelf wil. (Ik geef les aan kinderen in PO en VO)
Bij de kleutergroepen hier, heb ik helemaal geen methode, maar heb ik alle thema's zelf ingericht naar aanleiding van de referentieniveaus en tussendoelen zoals die beschreven staan. Een aantal thema's komen ieder jaar terug, andere wisselen om het jaar.

Bij groep 3 heb ik de methode van veilig leren lezen als leidraad en houvast, maar ook hier geldt dat ik veelal zelf invulling geef aan de lessen. De bladen in de werkboekjes maken we wel, maar de instructie en verdere verwerking van informatie en dergelijken is de ene keer zoals de methode aangeeft en de andere keer bedenk ik zelf iets wat veel beter past.

In de midden-en bovenbouw werken we met methodes, hierbij houden we ons grotendeels wel aan de lessen zoals in de methode beschreven. Dit heeft te maken met het feit dat ik nog niet genoeg tijd heb gehad om hier zelf iets voor te bedenken. Maar soms werken we ook aan projecten waar alle onderdelen gemixt worden.

In het VO werken de leerlingen vrijwel zelfstandig in de methode, daar waar nodig krijgen ze extra hulp. Ook hier geldt dat er wel extra projecten worden gedaan, maar meestal wordt er gewerkt naar aanleiding van de methode.

Ik kan de lessen indelen zoals ik zelf wil, zolang ik er maar voor zorg dat de referentieniveaus van taal behaald worden zoals ze beschreven staan (aan het einde van groep 8 dus het juiste niveau om door te kunnen naar het VO, en dan tijdens VO een hoog niveau om in NL te kunnen studeren). We krijgen om de paar jaar een onderwijsinspecteur die komt kijken hoe het hier gaat. De laatste keer waren de scores erg goed, en de leerlingen scoren vrijwel gelijk aan NL.

Als ik genoeg tijd zou hebben, dan zou ik voor de midden-bovenbouw ook wat meer thema-gericht willen werken. Voor de groepen 1,2,3 is dit nu gelukt, dus vanaf nu werken we eraan om dit voor de andere groepen ook te kunnen doen, echter valt het niet mee dit alleen te doen. Het heeft bij mij inderdaad vooral met de tijd te maken, die je nodig hebt om de projecten te organiseren en voor te bereiden.

[meesterlaus]

Persoonlijk denk ik dat iedereen dit zou willen.
Zelf je lessen ontwikkelen of aanpassen.

Even een knuppel in het hok: Hebben we daar nog tijd voor?

[FartherAway]

Er zijn scholen/leerkrachten die het wel consequent toepassen, dus in principe zou het mogelijk moeten zijn.
Maar dan is het inderdaad de opgave om erachter te komen hoe je de tijd zo kunt indelen en de juiste prioriteiten kunt stellen dat het echt mogelijk is.

[Joke]

In de oude Leessleutel (leesmethode voor groep 3) stond in de handleiding zwartgedrukt wat je moest doen en blauw (schuingedrukt) wat je mocht en kon doen. Het eerste jaar dat ik ermee werkte vond ik het erg veilig om zo te werken. Later leer je doorzien waarom een bepaald onderdeel 'moet' en wat ermee bereikt hoopt te worden. Dan kun je ditzelfde ook in een andere setting aanbieden en bereik je hetzelfde. Ik denk dus dat zo'n eerste jaar - en meerdere jaren misschien wel - zo'n handleiding heerlijk is om je aan vast te kunnen houden, maar probeer altijd te achterhalen waarom iets gedaan wordt.
Er zijn scholen/leerkrachten die het wel consequent toepassen, dus in principe zou het mogelijk moeten zijn.
Maar dan is het inderdaad de opgave om erachter te komen hoe je de tijd zo kunt indelen en de juiste prioriteiten kunt stellen dat het echt mogelijk is.

Wie zonder methode werkt, moet heel goed in de gaten houden dat hij niets vergeet en dat moet je in je hoofd en op papier hebben, zeker met het aanleren van vaardigheden. Ik vergelijk het maar met het maken van cement. Je hebt pas werkbaar cement als je alle ingrediënten in de juiste verhouding neemt. Een scheut water, schepje zand en beetje cement mengen en het mag op cement lijken, maar het is het niet. Zo zie ik ook het aanleren van een vaardigheid op school. En soms heb je mazzel, dan heb je bij toeval de juiste verhouding gevonden, maar op toeval mag je lesgeven niet berusten. Of om bij de vergelijking met cement te blijven: Je kunt pas het recept voor een goede cement weggooien als je alles in je hoofd (of op een eigen spiekbriefje) hebt en zelfs dan moet je kritisch blijven kijken naar het eindprocuct.

[MeesNick]

Wie zonder methode werkt, moet heel goed in de gaten houden dat hij niets vergeet en dat moet je in je hoofd en op papier hebben, zeker met het aanleren van vaardigheden. Ik vergelijk het maar met het maken van cement. Je hebt pas werkbaar cement als je alle ingrediënten in de juiste verhouding neemt. Een scheut water, schepje zand en beetje cement mengen en het mag op cement lijken, maar het is het niet. Zo zie ik ook het aanleren van een vaardigheid op school. En soms heb je mazzel, dan heb je bij toeval de juiste verhouding gevonden, maar op toeval mag je lesgeven niet berusten. Of om bij de vergelijking met cement te blijven: Je kunt pas het recept voor een goede cement weggooien als je alles in je hoofd (of op een eigen spiekbriefje) hebt en zelfs dan moet je kritisch blijven kijken naar het eindprocuct.

De vergelijking gaat niet helemaal op omdat de ingrediënten voor goed cement vrijwel altijd hetzelfde blijven terwijl de ingrediënten voor goed onderwijs continu veranderen. Aan een nieuwe methode wordt zo lang gewerkt dat deze soms onderwijskundig gezien al veroudert is als deze uitkomt terwijl je als leerkracht (in ieder geval tijdens de PABO-periode) continu bezig bent om bij te blijven met de laatste onderwijskundige inzichten. Veelal bieden methodes een goede basis om te beginnen maar moeten de lessen die in de methode staan wel op een manier aangepast worden zodat deze ook passen binnen het onderwijs van tegenwoordig. In oude methodes wordt naar mijn ervaring bijvoorbeeld heel vaak de betekenisgeving voor kinderen vergeten. (de stof wordt niet in een context geplaatst waar de kinderen iets mee kunnen)

In de praktijk heb ik nu tijdens stages trouwens ook al ervaren dat een aantal methodes waarmee ze op mijn stageschool werken mij totaal geen clue geven van hoe ik de les moet geven. (ik noem maar even rekenrijk tweede editie) Bij veel methodes was wel een uitleg gegeven voor de stof maar soms heb ik het uiteindelijk totaal anders aangepakt op een manier waarvan ik dacht dat de stof voor de kinderen duidelijker/betekenisvoller werd. Ik heb totaal andere 'ingrediënten' gebruikt dan de methode maar heb uiteindelijk hetzelfde doel behaald(of willen behalen. Ik ben nog slechts stagair. Volgens mijn mentor was het goed ): goed onderwijs.

Ik ben het trouwens totaal met je eens dat je altijd kritisch moet blijven naar het eindproduct maar denk wel dat je als leerkracht de capaciteiten kan hebben om leerlijnen goed in de gaten te houden en dat het dus niet op toeval hoeft te berusten om goed onderwijs te geven zonder methodes!

[Joke]

De vergelijking gaat niet helemaal op omdat de ingrediënten voor goed cement vrijwel altijd hetzelfde blijven terwijl de ingrediënten voor goed onderwijs continu veranderen. ................
Ik ben het niet met je eens als het om een vaardigheid aanleren gaat (en lees maar, daar sprak ik over), daarvoor zijn de ingrediënten echt altijd hetzelfde.

............denk wel dat je als leerkracht de capaciteiten kan hebben om leerlijnen goed in de gaten te houden en dat het dus niet op toeval hoeft te berusten om goed onderwijs te geven zonder methodes!
Maar dat zeg ik dus niet.
Ik zeg - net als jij - dat je de leerlijnen goed in de gaten moet houden en dat je moet weten waar je mee bezig bent om iets in een ander vat te kunnen gieten. Persoonlijk heb ik dus wel die methode nodig gehad om te weten wat en hoe het gedaan moest worden (ik praat nu nog steeds over het leren lezen) om het daarna te kunnen toepassen. En ervanaf wijken is natuurlijk te doen, maar het hele jaar die leerlijnen in de gaten blijven houden is een prestatie van leerkrachten die ik nog steeds bewonder. Je bent gauw geneigd wat te vergeten, geloof me.

[MeesNick]

Ik ben het niet met je eens als het om een vaardigheid aanleren gaat (en lees maar, daar sprak ik over), daarvoor zijn de ingrediënten echt altijd hetzelfde.
We hadden het inderdaad over wat anders. En daar heb je inderdaad gelijk in. Ik had het meer over het aanleren van nieuwe informatie. Het aanleren van de cultuur van Engeland kan je doen door de kinderen informatie over Engeland te laten lezen en ze opdrachten uit het boek te laten doen maar ook door ze bijvoorbeeld een Engels ontbijt te laten organiseren. Het aanleren van onder elkaar optellen of leren lezen gaat eigenlijk wel altijd vrijwel volgens dezelfde manier.

Maar dat zeg ik dus niet.
Ik zeg - net als jij - dat je de leerlijnen goed in de gaten moet houden en dat je moet weten waar je mee bezig bent om iets in een ander vat te kunnen gieten. Persoonlijk heb ik dus wel die methode nodig gehad om te weten wat en hoe het gedaan moest worden (ik praat nu nog steeds over het leren lezen) om het daarna te kunnen toepassen. En ervanaf wijken is natuurlijk te doen, maar het hele jaar die leerlijnen in de gaten blijven houden is een prestatie van leerkrachten die ik nog steeds bewonder. Je bent gauw geneigd wat te vergeten, geloof me.
Bij het aanleren van vaardigheden heb ik ook al ondervonden dat het ontzettend handig is als iemand al bedacht heeft hoe die vaardigheid het beste aangeleerd kan worden. Om dat zelf te bedenken is bij sommige dingen, en zeker bij leren lezen (denk ik), bijna niet te doen.

Het leerlijnen in de gaten houden moet als het goed is te doen zijn. Ik hoop volgend jaar stage te mogen lopen op een ontwikkelingsgerichte school en daar ga ik het meemaken!

[Joke]

Ik ben er van overtuigd dat het kan en ik bewonder de leerkrachten die het doen.

[super_juf]

Ik heb een half jaar gewerkt met methodes waar eigenlijk geen lesdoelen aan vast zaten per les. Dit was de methode Promotie. Ik zie voordelen en nadelen. Ht voordeel is dat je heel vrij bent in je doen en laten. Je kunt zelf je lessen bedenken en ook eens zeggen: deze les doe ik niet maar ik zoek een werkblad waarbij ik hetzelfde onderwerp behandel.
Het nadeel is dat je het overzicht kwijt kunt raken. Ook moest ik zelf eindtoetsen maken. Ik koos ervoor om ook tussentijdse toetsen te maken. Het neem dus heel veel tijd in beslag! De werkdruk wordt daardoor hoger.

Nu werk ik met een methode dat wel lesdoelen stelt en heel overzichtelijk werkt. Alleen de oefeningen in deze methode zijn enorm uitgebreid! In een lesuur krijg je dit niet af. Om deze reden schrap ik vaak genoeg opdrachten of ik kort ze in. Gelukkig ziet de sectie dit ook wel zitten ;-) ik vind het prettig om een houvast te hebben maar ik hou me niet star vast aan de methode. Vorige week vielen er bijvoorbeeld lessen uit. Hierdoor moest ik het programma aanpassen. Omdat ik nu een toets in kon zien, hebik een hoofdstuk overgeslagen omdat dit toch niet wordt terug gevraagd. Ik neem dan liever nog eens met de klas de punten door die zij moeilijk vinden.

Een methode vind ik prettig als houvast maar een 'slaaf' van de methode zal ik denk ik niet worden.