Persoonlijk denk ik dat het gebrek aan inzicht voortkomt uit het feit dat een leerling niet begrijpt hoe de som daadwerkelijk in elkaar zit.
Ik probeer dus al heel vroeg duidelijk te maken welk getal je 'bezit' en hoeveel je daarvan weg moet geven.
In groep 3 en 4 sprak ik vroeger dan over flippo's, knikkers of snoepjes, nu zullen dat waarschijnlijk voetbalplaatjes o.i.d. zijn.
Vaak tekende ik dan om het eerste getal een '(knikker)'zak op een kladblaadje: hierin zitten de knikkers, die zijn allemaal van jou.
(Of andersom: dit zijn mijn knikkers maar jij mag er ..... van hebben, dat maakt niet uit natuurlijk.)
Het begrip 'jij krijgt nog wat van mij', want ik heb je er 4 beloofd en pas 3 gegeven wordt daardoor later een stuk duidelijker.
(Of 'ik krijg nog wat van jou', want je hebt mij er 90 beloofd en je geeft me er maar 50, afhankelijk van wie de 'knikkers' bezit. )
Ik deed ook altijd heel overdreven dramatisch: Dat is niet eerlijk, ik zou er 4 krijgen en je geeft er maar 3. Stampvoeten en
Dat was wel lachen en het bleef daardoor beter hangen.
Concreet materiaal? MABmateriaal, je weet wel, van die blokjes: lossen, staafjes van 10, blokken van 100
Een abacus is in principe net zo abstract als de som zelf en vereist ervaring, waardoor je het naar mijn idee alleen nog maar moeilijker maakt.
Met MABmateriaal kun je juist zo mooi met eenheden, tientallen en honderdtallen duidelijk maken wat er gegeven wordt.
Hiermee kun je ook goed duidelijk maken waarom er een 9 staat en 90 bedoeld wordt enz.
(Het enige bezwaar vind ik aan het eind het inwisselen van de '- getallen', want dan moet je vaak eerst even inwisselen.)
Nog een tip: vaak is gebleken dat ze die sommen in de BB wel kunnen maken als het om geld gaat. Ook de moeite waard om in de BB eens te proberen.
Dit kun je ook als concreet materiaal inzetten.
Over doelen gesproken (onlangs in een ander topic) ... met geld kun je duidelijk maken hoe belangrijk het is als je twee getallen goed van elkaar kunt aftrekken.
Misschien kun je vooraf een leuke som bedenken waarop de leerling zichzelf een hoop te kort zou doen als hij/zij het op zijn manier zou uitrekenen. Een stok achter de deur.